Hamburg

Marco Lupo’nun Hamburg, La sabbia del tempo scomparso orijinal adlı romanı, bireysel hafızayla kolektif belleğin çakıştığı, geçmişin gölgeleriyle bugünün çatlaklarında yankılanan güçlü bir anlatı sunuyor. Roman, II. Dünya Savaşı sonrası yıkılmış bir Hamburg’un izlerini taşıyor gibi görünse de, aslında mekânın çok ötesinde, zamanın kendisinin bir karakter hâline geldiği alegorik bir yapı kuruyor. Lupo, unutuş ve hatırlayış arasındaki ince sınırda yürüyerek dilin ve edebiyatın zamana nasıl direnebileceğini sorguluyor. Romanın merkezinde, geçmişin kalıntılarını toplamaya çalışan, belgeleri, sesleri, sözleri arşivleyen bir anlatıcı yer alıyor. Bu anlatıcı aracılığıyla Lupo, hem bireylerin hem de toplumun yitirilen seslerini yeniden duyulur kılmaya çalışıyor. “Kum”, burada hem zamanın silici etkisini hem de belleğin geçiciliğini simgeliyor. Yazar, tarihî felaketlerin ardından sessizliğe gömülen hayatları ve anlatılmayan hikâyeleri katman katman işliyor. Romanın biçimsel yapısı da içeriği kadar dikkat çekiyor. Deneme, şiir ve kurmaca arasında gidip gelen bir üslupla yazılan metin, okuru pasif bir izleyici olmaktan çıkararak onu da bir tür arşivciye, tanıklığa çağırıyor. Metinlerarasılık, tarihsel belgeler ve edebiyatın iç içe geçmesi, Lupo’nun metnini hem estetik hem de entelektüel anlamda zenginleştiriyor. Hamburg, bir roman olmanın ötesine geçerek zamana ve hatırlamaya dair felsefi bir soruşturma sunuyor. Lupo’nun diliyle hem yıkımı hem de yeniden inşayı aynı anda anlatıyor.

Kitaptan bir alıntı:

Brodsky, Fuga da Bisanzio’ta böyle söylüyordu. Hafıza. Christa Wolf için kendini tekrarlayan ahlaki bir eylem. Virginia Woolf için bir dikiş makinesi. Apollinaire için bir buzul. Pirandello için bir ruh çağırma seansı, Michel Leiris için akışkan bir madde. Juan Rulfo için bomboş bir taş ocağı. Mathias Énard için uykusuz bir gece. Georges Perec için bir şeyler listesi. Mahmud Derviş için kahvedeki kakule kokusu. Malcolm Lowry için kimsenin inanmadığı imkânsız bir hikâye. Andre Dubus için boşanma mağduru bir çocuğun gözleri. Roberto Bazlen için açık denizdeki bir gemide kilitli bir sandık. Vasili Grossman için not defterleri. Elias Canetti için ölüme karşı bir kitap. John Cheever için mektuplar. Blaise Cendrars için askerlerin taşladığı bir ekmek sepeti. Alfred Döblin için karanlık. Eduardo Galeano için mahkûmların çentiklerinin yüzlerce yıllık baskıyı anlattığı bir hücre. Danilo Kiš için 2071 sayısı. Martin Pollack için anı, ihanete uğrayan hafızadır.